“ลูกชายเราเป็นคนขี้เกียจ อารมณ์ร้อน หงุดหงิดง่าย เขาไม่สนใจการล่าสัตว์ ไม่สนใจผู้หญิง ไม่ชอบเรื่องสนุกสนาน แต่เขารักความดีงาม มีคุณธรรม และเป็นคนฉลาดมากทีเดียว”
พระเจ้าหลุยส์ที่ 15 เคยกล่าวข้อความสั้นๆ ที่บรรยายลักษณะนิสัยของ หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ ลูกชายคนโตและทายาทเพียงคนเดียวของพระองค์ไว้ได้อย่างรวบรัดแต่ชัดเจน พระเจ้าหลุยส์ที่ 15 ขึ้นชื่อเรื่องการมีลูกสาว ทรงมีลูกสาวมากถึง 8 คน แต่มีลูกชายเพียง 2 คน คือ หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ โดแฟ็งแห่งฝรั่งเศส และ ฟีลิป ดยุกแห่งอ็องฌู (เสียชีวิตตั้งแต่ยังทรงพระเยาว์)
ในฐานะทายาทเพียงคนเดียวของกษัตริย์ หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ มีความสัมพันธ์ที่ค่อนข้างซับซ้อนกับพระบิดา ส่วนหนึ่งเป็นเพราะโดแฟ็งมีนิสัยตรงข้ามกับหลุยส์ที่ 15 แทบจะทุกอย่าง ทรงไม่โปรดการล่าสัตวร์ ไม่ชอบหาความสำราญ และเป็นคนเคร่งครัดเรื่องศิลธรรมจรรยา ทำให้หลุยส์ที่ 15 มองว่าลูกชายของตัวเองนั้นน่าเบื่อและขี้โมโห อย่างไรก็ดี หลุยส์นั้นมีความีความสัมพันธ์ที่ดีกับแม่และบรรดาพี่สาวน้องสาว เขาเป็นคนใฝ่รู้รักการศึกษา หลุยส์ เฟอร์ดินันด์สะสมหนังสือมากมาย ชอบเล่นดนตรี และมีความรู้ทางภาษาดีมาก กล่าวกันว่าท่านสามารถตรัสภาษาละตินและอังกฤษได้อย่างคล่องแคล่ว ซึ่งถือเป็นเรื่องหายากในยุคนั้น
ในบรรดาคอลเลคชั่นหนังสือของรัชทายาท มีทั้งบทกวีคลาสสิก หนังสือประวัติศาสตร์ ภาษาศาสตร์ และที่น่าสนใจ ทรงสนใจการอ่านแผนที่ถึงขั้นสั่งให้มีการทำหนังสือแผนที่ให้พระองค์เป็นพิเศษ หนึ่งในหนังสือแผนที่ที่เป็นที่รู้จักและยังเหลือรอดมาจนถึงปัจจุบัน คือหนังสือแผนที่ที่แสดงภูมิภาคต่างๆ ในอิตาลีอย่างละเอียด ที่เป็นแบบนี้เพราะทรงสนใจการรบในสงครามสืบราชบัลลังก์ออสเตรีย ซึ่งมีสมรภูมิสำคัญอยู่ในพื้นที่ซึ่งปัจจุบันคือประเทศอิตาลี เหตุที่ทรงสั่งให้จัดทำแผนที่ขึ้นมา เพราะทรงปราถนาจะเข้าร่วมการรบแต่ไม่ได้รับอนุญาต ทำให้ต้องติดตามข่าวสารผ่านการอ่านแผนที่แทน
หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ ยังมีนิสัยที่แตกต่างจากพระบิดาอีกหนึ่งอย่าง คือทรงเป็นคนรักเดียวใจเดียวและซื่อสัตย์ต่อชีวิตสมรส ต่างจากพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 ซึ่งมีสนมทั้งลับและไม่ลับมากมาย หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ ไม่เคยนอกใจภรรยา ตอนอายุ 15 พระองค์เข้าพิธีสมรสครั้งแรกกับเจ้าหญิงมาเรีย เทเรซา ราเฟลาแห่งสเปน ปรากฎว่าทั้งสองเข้ากันได้ดีและความสัมพันธ์พัฒนาไปเป็นความรัก น่าเสียดายที่เจ้าหญิงสิ้นพระชนม์หลังสมรสกันได้ไม่ถึงสองปีด้วยอาการแทรกซ้อนหลังการคลอดบุตร (ลูกสาวคนเดียวของทั้งสองสิ้นพระชนม์หลังจากนั้นไม่นาน) หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ ที่โศกเศร้ากับการจากไปของภรรยา ถูกบังคับให้แต่งงานใหม่แทบจะในทันที คราวนี้กับเจ้าหญิงมาเรีย โจเซฟา แห่งแซกโซนี โชคดีของทั้งสองเพราะการสมรสครั้งใหม่ไม่ได้เลวร้าย หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ และมาเรีย โจเซฟา สามารถปรับตัวเข้าหากันได้จนกลายเป็นชีวิตแต่งงานที่เปี่ยมด้วยความสุข
หลุยส์ เฟอร์ดินันด์ กับมาเรีย โจเซฟา มีทายาทให้บัลลังก์ฝรั่งเศสมากมาย น่าเสียดายที่พระองค์สิ้นพระชนม์ไปในวัยเพียง 36 พรรษา ทำให้ทรงพลาดโอกาสได้ขึ้นครองบัลลังก์เป็นกษัตริย์
คำถามที่ว่าการปฎิวัติฝรั่งเศสจะเกิดขึ้นหรือไม่และจะมีผลเป็นอย่างไรหากพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 สวรรคตไวกว่านี้ หรือหลุยส์ เฟอร์ดินันด์ มีชีวิตที่ยืนยาวมากกว่านี้ ยังคงเป็นเรื่องที่น่าสนใจในวงการประวัติศาสตร์
ลูกชายทั้งสามคนของหลุยส์ เฟอร์ดินันด์ และมาเรีย โจเซฟา จะได้ผลัดกันขึ้นครองราชย์ในช่วงเวลาแห่งการเปลี่ยนผ่านครั้งสำคัญ ทั้งสามเป็นประจักษ์พยานการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ซึ่งส่งผลต่อชะตาชีวิตที่ต่างกันออกไปของแต่ละพระองค์
พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 หรือพระนามเดิม หลุยส์ ออกุสต์ ดยุกแห่งแบร์รี แรกเริ่มเดิมที่เป็นลูกชายคนที่ 3 วัยเด็กของพระองค์ค่อนข้างลำบากเพราะบิดามารดาทุ่มเทความสนใจให้เจ้าชายหลุยส์ โจเซฟ ดยุกแห่งเบอร์กันดี ผู้มีศักดิ์เป็นพี่ชายคนโต กล่าวกันว่าหลุยส์ โจเซฟนั้นมีหน้าตาน่ารัก เฉลียวฉลาด ต่างกันหลุยส์ ออกุสต์ที่แม้จะเรียนดีแต่ขี้อายขาดความมั่นใจ หลังจากหลุยส์ โจเซฟ สิ้นพระชนม์ไปในวัยเพียง 9 พรรษา ตามมาด้วยการสิ้นพระชนม์ของพระบิดา หลุยส์ ออกุสต์จึงถูกเลื่อนมาเป็นรัชทายาทลำดับหนึ่ง พระองค์มีความใกล้ชิดกับพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 ซึ่งมีศักดิ์เป็นสมเด็จปู่มากกว่าบิดา เพราะทั้งสองโปรดการล่าสัตว์และการทำกิจกรรมกลางแจ้ง หลุยส์ ออกุสต์ยังมีงานอดิเรกที่น่าสนใจคือการประกอบนาฬิกา ซึ่งจะกลายมาเป็นสิ่งที่พระองค์สนใจตลอดพระชนม์ชีพ
การขึ้นครองราชย์ของหลุยส์ที่ 16 ถูกวิพากษ์วิจารย์จากบรรดานักประวัติศาสตร์ว่าเกิดขึ้นไวเกินไป และพระองค์ยังไม่พร้อมที่จะรับหน้าที่ยิ่งใหญ่เป็นถึงกษัตริย์ที่มีอำนาจล้นเหลือ หนึ่งในบรรดาการบริหารของพระองค์ที่สร้างผลกระทบและนำไปสู่การปฎิวัติในภายหลังคือการสนับสนุนอเมริกาในการทำสงครามประกาศอิสรภาพจากอังกฤษ
พระเจ้าหลุยส์ที่ 16 จะต้องสังเวยชีวิตให้เปลวไฟแห่งการปฎิวัติ พระนางมารี อ็องตัวเน็ต – พระมเหสีของพระองค์ และเจ้าชายหลุยส์ ชาร์ล (พระเจ้าหลุยส์ที่ 17) ผู้เป็นลูกชาย ล้วนสิ้นพระชนม์เพราะผลของการเปลี่ยนผ่านที่เกิดขึ้นอย่างพลิกฟ้าคว่ำแผ่นดิน
หลุยส์ที่ 18 พระนามเดิม หลุยส์ สตานิสลาส เคานต์แห่งพรอว็องส์ มีอุปนิสัยที่ต่างจากพี่ชายผู้โปรดปรานการล่าสัตว์ หลุยส์ สตานิสลาสแม้เป็นคนฉลาดและมีหัวด้านการเมือง แต่พระองค์กลับเกลียดการออกกำลังกายทำให้มีปัญหาเรื่องน้ำหนักตัวเมื่ออายุมาก หลุยส์ สตานิสลาส ยังโชคร้ายเรื่องคู่ครอง เขาสมรสกับเจ้าหญิงมาเรีย จูเซปปินาแห่งซาวอย แต่ไม่โปรดพระชายาเป็นอย่างมากหาว่าเธอหน้าตาอัปลักษณ์ ไม่รู้จักแต่งตัว ไม่ฉีดน้ำหอมแถมมีสุขอนามัยไม่ดี มาเรีย จูเซปปิน่าเคยตั้งครรภ์สองครั้งแต่จบลงด้วยการแท้ง การสมรสของทั้งสองจบลงโดยไร้ทายาท
หลังการปฎิวัติฝรั่งเศส หลุยส์ สตานิสลาสลี้ภัยเป็นเวลา 23 ปี ย้ายที่อยู่ไปมาตั้งแต่ปรัสเซีย รัสเซีย และอังกฤษ ทรงอ้างสิทธิ์เป็นกษัตริย์หลังการสวรรคตของหลุยสที่ 16 ผู้เป็นพี่ชาย และหลุยส์ที่ 17 ผู้เป็นหลานชาย พระองค์ตั้งราชสำนักขึ้นในทุกที่ที่ทรงย้ายครัวเรือนไปประทับ
ในปี 1815 มีการฟื้นฟูระบอบกษัตริย์ราชวงศ์บูร์บงหลังนโปเลียนลงจากอำนาจ หลุยส์ สตานิสลาสได้รับการยอมรับให้กลับมาปกครองฝรั่งเศส ทรงขึ้นเป็นพระเจ้าหลุยส์ที่ 18 โดยมีข้อแม้ว่าอำนาจของกษัตริย์จะต้องมีการจำกัดอยู่ภายใต้รัฐธรรมนูญ พระองค์สวรรคตหลังปกครองได้ 8 ปี บัลลังก์ฝรั่งเศสจึงถูกส่งต่อให้น้องชายที่มีแนวคิดการปกครองต่างกับพระองค์จนนำไปสู่จุดจบที่เรียกได้ว่า “ประวัติศาสตร์ซ้ำรอย”
ชาร์ลที่ 10 พระนามเดิม ชาร์ล ฟิลิป เคานต์แห่งอาตัวส์ เป็นลูกชายคนสุดท้องของบ้าน ทรงเป็นเจ้าชายที่ป๊อปปูลาร์ที่สุดในราชสำนักเนื่องจากพระองค์รูปหล่อ มีลักษณะคล้ายกับพระเจ้าหลุยส์ที่ 15 คือเป็นชายหนุ่มทรงเสน่ห์ชอบเรื่องสนุกสาน ชาร์ล ฟิลิปมีรสนิยมหรูหราชอบความสะดวกสบาย แถมชีชู้รักมากมายไม่ต่างจากสมเด็จปู่
ชาร์ล ฟิลิปสมรสกับเจ้าหญิงมาเรีย เทเรซา แห่งซาวอย การสมรสสมบูรณ์แทบจะในทันที (ต่างจากพี่ชายสองคนที่กว่าจะขึ้นเตียงกับพระชายาก็ต้องรอเวลาหลายปี) พระองค์มีลูกชายสองคน คือ เจ้าชายหลุยส์ อ็องตวน ดยุกแห่งอ็องกูแลม และะเจ้าชายชาร์ล เฟอร์ดินันด์ ดยุกแห่งแบร์รี่
เจ้าชายหลุยส์ อ็องตวนคนนี้ต่อมาจะสมรสกับ มารี-เตเเรซ ชาร์ลอตต์ ลูกสาวคนโตและทายาทคนเดียวของพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 กับพระนางมารี อ็องตัวเน็ต น่าเสียดายที่ทั้งสองไม่มีบุตรด้วยกันทำให้สายเลือดของพระเจ้าหลุยส์ที่ 16 ไม่มีผู้สืบทอด
ชาร์ล ฟิลิป ลี้ภัยในหลายประเทศเช่นเดียวกับพี่ชาย เขาเป็นเชื้อพระวงศ์คนแรกๆ ที่เดินทางกลับฝรั่งเศสหลังระบบกษัตร์ถูกฟืนฟูขึ้นอีกครั้ง ชาร์ลเป็นเชื้อพระวงศ์หัวเก่าที่เชื่อมั่นเรื่องอำนาจเด็ดขาดของกษัตริย์ หลังพระเจ้าหลุยส์ที่ 18 สิ้นพระชนม์โดยปราศจากทายาท พิธีขึ้นครองราชย์ของชาร์ลในฐานะกษัตริย์คนใหม่หรูหราจนเรียกได้ว่าล้าหลัง เมื่อพิจารณาถึงความจริงว่าระบบกษัตริย์แบบเก่าถูกล้มไปเมื่อหลายสิบปีก่อน
การปกครองชาร์ลที่ 10 ไม่ได้รับการยอมรับจากประชาชน ทรงต้องการยกเลิก Charter of 1814 ซึ่งเป็นข้อตกลงว่าระบอบกษัตริย์ของฝรั่งเศสจะอยู่ใต้รัฐธรรมนูญ จนนำไปสู่การปฎิวัติในปี 1830
ชาร์ลส์ไม่มีทางเลือกนอกจากการสละราชสมบัติ ทรงลี้ภัยไปอังกฤษ และไปเสียชีวิตที่อิตาลีในอีก 6 ปีต่อมา ปิดฉากเรื่องราวของสามพี่น้องที่ได้รับโอกาสปกครองฝรั่งเศสถึงสามครั้ง
References:
A composite atlas of Italy, bound for Louis, Dauphin of France
