2021 ครบรอบ 20 ปีภาพยนต์เรื่องแฮร์รี่ พอตเตอร์กับศิลาอาถรรพ์ หากใครมีโอกาสกลับไปนำหนังสุดคลาสสิกกลับมาดูอีกรอบ อาจสะดุดใจกับภาพวาดแอนน์ โบลีนที่ถูกติดอยู่บนผนังในโรงเรียนเวทมนตร์ แน่นอนว่าภาพของแอนน์เป็นกิมมิคเล็กๆ ที่เล่นกับข่าวลือในประวัติศาสตร์เกี่ยวกับข้อหาว่าควีนแอนน์ – ราชินีคนที่สองของพระเจ้าเฮนรี่ที่ 8 ที่จริงแล้วเป็นแม่มด (ซึ่งหากพระนางเป็นแม่มดจริง ก็คงเป็นแม่มดหญิงที่ประสบความสำเร็จมากที่สุดในยุคสมัย)
ใครที่สนใจประวัติศาสตร์ราชวงศ์ทิวเดอร์อาจเคยได้ยินเรื่องนี้กันมาและคงตอบคำถามได้อย่างง่ายว่า “ไม่จริง” แต่ตำนานแนวคิดว่าแอนน์ โบลีนเป็นแม่มดเริ่มต้นจากตรงไหน?
ข้อกล่าวหาว่าแอนน์เป็นแม่มดมาจากหลักฐานสำคัญสองอย่าง อย่างแรกคือคำบรรยายลักษณะทางกายภาพของแอนน์ที่บ่งบอกว่าเธอมี “รูปร่างสูง ผมสีดำ มีเนื้องอกอยู่ตรงคอ และที่มือขวาปรากฏนิ้วมือหกนิ้ว” ลักษณะเหล่านี้บ่งบอกว่าเธอเป็นผู้ข้องเกี่ยวกับมนต์ดำ หลักฐานอย่างหลังมาจากข้อกล่าวหาของเฮนรี่ที่ 8 ที่เชื่อว่าตนเองต้องมนต์ดำทำให้ตกลงแต่งงานกับแอนน์
ข้อกล่าวหาแรกปรากฎครั้งแรกในประวัติศาสตร์ผ่านงานเขียนของนิโคลัส แซนเดอร์ นักบวชคาทอลิกที่ลี้ภัยออกจากอังกฤษในรัชสมัยของควีนเอลิซาเบธที่ 1 แซนเดอร์ชื่นชมควีนแมรี่ที่ 1 – ลูกสาวของเฮนรี่ที่ 8 กับแคทเธอรีนแห่งอารากอน ในขณะเดียวกันก็กล่าวหาเอลิซาเบธ – ลูกสาวของเฮนรี่ที่ 8 กับแอนน์ โบลีน ว่าไม่มีความชอบธรรมในการปกครอง แซนเดอร์ยังเด็กมากตอนแอนน์ โบลีนถูกประหาร ดังนั้นจึงเป็นไปไม่ได้ที่ตัวเขาจะเคยเห็นแอนน์ โบลีนขณะยังมีชีวิต อันที่จริงบทความของเขาพิ่งถูกเขียนขึ้นในปี 1573 (37 ปีหลังแอนน์ โบลีนถูกประหาร) โดยกล่าวว่า “แอนน์ โบลีนค่อนข้างสูง มีใบหน้ารูปไข่สีขาวซีด พระองค์มีผมสีดำ ฟันเก และมีนิ้วมือหกนิ้วที่มือข้างขวา ทรงมีเนื้องอกที่คอทำให้ต้องใส่เสื้อปิดคออยู่ตลอด”
ในปี 1590s นิโคลัส ไวล์ นักเขียนที่เกิดไม่ทันอีกท่าน กล่าวถึงควีนแอนน์ว่า “บนนิ้วมือของแอนน์ โบลีนมีนิ้วเล็กๆ งอกออกมา ขนาดของมันเล็กมากจนมองแทบไม่เห็น” ไวล์ที่ไม่เคยเห็นแอนน์ตัวจริงอ้างว่าข้อความของเขามาจากคำบอกเล่าจากบุคคลร่วมสมัย
งั้นเราลองมาดูความเห็นของบุคคลร่วมสมัยตัวจริงที่มีต่อแอนน์ดูบ้าง
นักการทูตจากเวนิสผู้มาเยือนราชสำนักอังกฤษในช่วงปี 1532 กล่าวถึงแอนน์ โบลีนว่า “มาดามแอนน์ไม่ใช่คนสวยที่สุด เธอปากกว้าง คอยาว หน้าอกเล็ก แต่เธอมีดวงตาสีดำที่สวยมาก”
ลานเซลอต เดอ คลาก กวีชาวฝรั่งเศส ผู้อาศัยอยู่ในลอนดอนช่วงที่แอนน์ถูกประหาร เขากล่าวราชินีคนที่สองของพระเจ้าเฮนรี่ว่า “สวยสง่าน่าเกรงขาม ทรงเหมือนหญิงฝรั่งเศสมากกว่าอังกฤษ ใครก็คิดว่าเธอคงเกิดและเติบโตในฝรั่งเศส” เขากล่าวต่อไป “ดวงตาของพระองค์มีพลังมาก ทรงรู้ว่าจะใช้งานมันอย่างไรเพื่อทำให้ผู้ชายยอมสยบ”
จอห์น บาเลอร์ บุคคลร่วมสมัยอีกท่านเคยกล่าวเปรียบเทียบแอนน์กับเบทซี่ เบลาส์ – ชู้รักคนก่อนหน้าของเฮนรี่ที่ 8 ผู้เป็นแม่ของเฮนรี่ ฟิชรอย “แม้เบทซี่จะสวยกว่า แต่แอนน์นั้นคล่องแคล่ว คมคายและงามสง่า เธอเป็นคนหน้าตาดีเลยทีเดียว”
ยูซตาส ชาปุย ราชทูตสเปน ศัตรูตัวฉกาจของแอนน์ โบลีน เขียนรายงานยืดยาวถึงพระเจ้าชาร์ลที่ 5 หลานชายของแคทเธอรีนแห่งอารากอน ในบรรดาคำด่าของชาปุย ไม่เคยเลยสักครั้งที่เขาจะกล่าวถึงแอนน์ว่ามีนิ้วมือหกนิ้ว เป็นไปได้อย่างไรที่ผู้สนับสนุนแคทเธอรีนแห่งอารากอนจะมองข้ามลักษณะผิดปกติของแอนน์อย่างเนื้องอกที่คอหรือนิ้วมือที่เป็นสัญลักษณ์ของแม่มด?
น่าสนใจว่าแอนน์ โบลีนมีชีวิตอยู่ในสปอร์ตไลท์มาตั้งแต่เด็ก เธอทำงานเป็นนางสนองพระโอษฐ์ให้อาร์ชดัชเชสมาร์กาเรตแห่งออสเตรีย ตามมาด้วยควีนโคลดของฝรั่งเศส หลังกลับมาอังกฤษ แอนน์ยังมีบทสำคัญในวัง ซึ่งบทบาทของแอนน์ในราชสำนักร่วมไปถึงการเต้นรำ เล่นดนตรี หรือทำงานเย็บปักถักร้อยในที่สาธารณะ ที่น่าแปลกใจไปกว่านั้น คือหากแอนน์เกิดมาผิดปกติจริง ตระกูลโบลีนคงไม่ส่งลูกสาวไปทำงานในราชสำนักห่างไกล แต่คงซ่อนลูกคนนี้ไว้ให้พ้นจากสายตา
เฮนรี่ที่ 8 ชายที่เชื่อเรื่องโชคลางสัญญาณจากพระเจ้า (โดยเฉพาะเรื่องที่เป็นประโยชน์กับพระองค์) จะสนใจผู้หญิงที่มีสัญลักษ์สื่อถึงโชคร้ายแบบนั้นได้จริงหรือ? เฮนรี่มีความสัมพันธ์กับแอนน์มานานถึง 7 ปี แต่งงานกันราว 3 ปี ช่วงเวลาเหล่านี้มากพอจะทำให้พระราชาสงสัยหรืออย่างน้อยก็เพิ่มข้อกล่าวหาลงไปว่าแอนน์มีหกนิ้วเป็นสัญลักษณ์ของแม่มด
อีกหนึ่งหลักฐานน่าสนใจที่อาจหักล้างประเด็นนิ้วมือของแอนน์ได้อย่างเด็ดขาด คือการขุดเพื่อบูรณะโบสถ์เซนต์ปีเตอร์ แอด วินคิวลา – บริเวณที่ฝังศพของแอนน์ โบลีนในปี 1876 ในบรรดาศพที่ถูกพบ ไม่มีศพใดเลยที่มีรายงานว่าพบลักษณะผิดปกติบริเวณมือ
มาถึงข้อกล่าวหาข้อที่สองเรื่องการใช้มนต์ดำ ยูซตาส ชาปุย ราชทูตสเปน กล่าวว่าพระเจ้าเฮนรี่ที่ 8 ได้สารภาพกับเขาว่าทรงถูกชักจูงและบังค้บโดยมนต์ดำให้ทำการสมรสกับแอนน์ อย่างไรก็ดี ข้อกล่าวหาที่พาแอนน์ไปสู่ความตายไม่ใช่เรื่องเวทมนตร์ แต่เป็นการคบชู้ สมสู่ในครอบครัว และข้อหากบฎ
อันที่จริงแค่โทษคบชู้ก็มาพอจะพาแอนน์ไปสู่แดนประหาร ไม่จำเป็นต้องสืบหาประเด็นมนต์ดำให้ลำบากอีกต่อไป เราจึงไม่มีหลักฐานอย่างเป็นทางการข้อไหนที่ให้เหตุผลเรื่องการใช้มนต์ดำมากไปกว่าคำกล่าวหาของเฮนรี่… น่าเสียดายที่เราไม่มีข้อมูลสนับสนุนมากพอจะบอกว่าควีนแอนน์อาจเป็นศิษย์เก่าจากฮอกวอตส์
สิ่งเดียวของแอนน์ที่ใกล้เคียงกับคำว่า “เวทมนตร์” มากที่สุด อาจเป็นมนต์สะกดในดวงตาที่ได้รับคำบรรยายว่า “ทำให้ชายมากมายยอมสยบ”
References:
